تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی (Spinal Canal Stenosis) چیست؟

ستون فقرات یک آناتومی و ساختمان ویژه ای دارد، که قابلیت منعطف بودن حرکات بدن در جهات مختلف را دارد. این ستون فقرات  از مهره‌هایی تشکیل شده‌ که روی هم اثر لغزندگی دارند و در بین این مهره‌ها در کانال نخاعی، نخاع و ریشه های عصبی وجود دارد.

نخاع شامل اعصابی است که سیگنال ها و پیام ها را به مغز و قسمتهای مختلف بدن میرساند. هرزمان که یک توده به نخاع فشار وارد کند، تنگی کانال نخاع اتفاق می افتد. توده میتواند  شامل تومور یا بخشی  از استخوان باشد.

در این زمان ممکن است هر قسمت از نخاع، از گردن تا پایین کمر، دچار تنگی شود. و عارضه تنگی کانال نخاع اتفاق بیفتد. در تعریف دیگری به ضخیم شدن بافت‌های اطراف کانال نخاعی و وارد شدن فشار بر روی نخاع و اعصابی که از آن خارج می‌شوند، تنگی کانال نخاعی گفته می‌شود.

این بیماری ازدسته بیماری‌هایی میباشد که درد و ناراحتی زیادی برای فرد ایجاد میکند. این بیماری انجام کار روزانه فرد را دچار اختلال میکند. و عوارضی چون کمردرد و گردن درد را برای فرد ایجاد میکند. این بیماری اکثرا در افراد میانسال و بالای پنجاه سال دیده میشود که کانال نخاعی به تدریج باریکتر میشود.

علت تنگی کانال نخاعی چیست؟

این بیماری به علتهای مختلفی میتواند در فرد ایجاد بشود. اما نقطه مشترک این بیماری تنگ شدن فضای اطراف کانال نخاع و ریشه های اعصاب پیرامون نخاع و در نتیجه تغییر شکل ستون فقرات  در فرد میباشد. از علتهای شایع ابتلا به تنگی کانال نخاعی عوامل زیر را میتوان نام برد.

آرتریت (التهاب مفاصل):

در بیماری ارتروز مایع موجود در مفصل که غضروف نام دارد  به مرور دچار تحلیل میشود و با کم شدن غضروف ها استخوان ها  بروی هم دچار ساییدگی میشوند. این بیماری از شایعترین علت ابتلا به بیماری تنگی کانال نخاع میباشد.

استئوآرتریت: این بیماری نیز با تغییرات در دیسک و ضخامت رباط های اطراف ستون فقرات باعث افزایش فشار بیشتر به نخاع و اعصاب نخاعی میشود و از علل بیماری تنگی کانال نخاعی به شمار میرود.

شکستگی و آسیب به ستون فقرات:  شکستگی یا در رفتگی استخوان ها و التهاب ناشی از این شکستگی در اطراف ستون فقرات، فضای کانال را تنگ کرده، و در نهایت  منجر به فشار به عصب های نخاعی میشود. تصادفات رانندگی  و حوادث می تواند باعث دررفتگی یا شکستگی یک یا چند مهره بشود. جابجایی استخوان به علت شکستگی ستون فقرات، به ساختار کانال نخاع آسیب می رساند.

ضخامت لیگمان یا رباط ها: رباط ها نوارهای الیافی میباشند که متصل کننده ستون فقرات میباشند با بالا رفتن سن این رباط ها ضخیم شده، رباطهای ضخیم شده کانال نخاعی، تبدیل به بافتی سفت شده و داخل فضای کانال نفوذ پیدا میکنند.

ناپایداری ستون فقرات یا اسپوندیلولیستزیس: این بیماری زمانی اتفاق میافتد  که یکی از مهره‌ها بر روی مهره زیرین خود به طرف جلو می‌لغزد و باعث تنگ شدن کانال نخاعی می‌شود.

تومورهای ستون فقرات : با رشد غیر طبیعی بافت های نرم ستون فقرات می‌تواند مستقیماً از طریق ایجاد التهاب و یا رشد بافت‌ها به داخل کانال نخاعی باعث تنگ شدن این کانال بشود.

وراثت و فاکتور ژنتیک:  زمانی که کانال نخاعی از زمان تولد به صورت مادرزادی کوچک باشد ممکن است که در سنین جوانی و نوجوانی به تدریج نشانه های  عارضه تنگی کانال نخاعی شروع به پدیدار شدن نماید. ناهنجاری‌های ساختاری مادرزادی در مهره‌ها و ستون فقرات هم می‌تواند باعث تنگ شدن کانال نخاعی بشود.

افزایش سن : با بالا رفتن سن در فرد بافت‌های همبند محکم که استخوان‌های ستون فقرات یا مهره‌ها را به هم متصل می‌کنند) دچار کشیدگی و سفتی می‌شوند. همچنین ممکن است اسپورهایی (زائده‌های کوچک) بر روی استخوان‌های ستون فقرات به وجود بیاید و به داخل کانال نخاعی رشد کند. ویا دیسک‌ها که نقش ضربه‌گیر بین مهره‌ها را دارند، شروع به سخت شدن و از دست دادن نرمی و قابلیت انعطاف خود میشوند . مفاصل فاست (سطوح پهن بر روی هر مهره که در امتداد هم، محور اصلی ستون مهره‌ها را تشکیل می‌دهند) هم به تدریج آسیب‌پذیر و شکننده می‌شوند. همه این عوامل می‌توانند باعث تنگ شدن فضای موجود در کانال نخاعی شوند.

علایم ونشانه های تنگی کانال نخاعی چیست؟

نشانه ها با توجه  به موقعیت مکان تنگ شدن و اعصاب آسیب دیده  میتواند متفاوت باشد. در کل تنگی کانال نخاع به دو نوع تنگی مهره های ستون فقرات گردن و تنگی مهره های  ستون فقرات کمر تقسیم بندی میشود. که هر کدام علائم و نشانه های متفاوتی ایجاد میکنند. اما علایم کلی بیماری شامل موارد زیر میباشد.

کاهش قدرت عضلات:

این اختلال با کم شدن قدرت عضلات همراه میباشد. مخصوصا در قسمتهایی که از کانال نخاع تنگ شده است. این کاهش قدرت عضلات  به صورت کاهش قوه‌ی ضربان قلب، کاهش توانایی حرکت کمر و پاها، کاهش حس در پوست و کاهش عملکرد عصبی و عضلانی مشاهده میشود.

درد:

در ناحیه دچار تنگ شدگی می‌تواند از جمله علائم تنگی کانال نخاع باشد. این درد ممکن است به صورت درد عصبی و یا درد عضلانی باشد و در مناطق مربوط به تنگی کانال نخاع، مثل عقب گردن (میلنژیومیلوسل) و یا کمر و پاها (استنگی) رخ دهد.

اختلالات حرکتی:

تنگی کانال نخاع می‌تواند با اختلالات حرکتی همراه باشد، این ممکن است به صورت ناتوانی در حرکت، تعریق، مشکلات در حفظ تعادل و کوتاهی در قدم‌ها رخ دهد.

اختلالت کانتیننس:

تنگی کانال نخاع می‌تواند با اختلالات کانتیننس مربوط به کوچک شدن قدرت کنترل ادرار و مدفوع همراه باشد. این ممکن است به صورت ادرارسازی ناکامل، ادرار ریزی ناخواسته، یا مشکلات در کنترل مدفوع و تخلیه رخ دهد.

تضعیف حس ها:

تنگی کانال نخاع می‌تواند با کاهش قدرت حس در مناطقی که کانال نخاع تنگ شده است، همراه باشد. این ممکن است به صورت کاهش حس لامسه، درد، حرارت و سرما در مناطق مربوطه رخ دهد

اگر هر یک از علائم بالا را دارید، حتما به پزشک متخصص همچون دکتر مهدی درزی مراجعه کنید.

تشخیص و درمان

درمان در این بیماری شامل دوروش غیر جراحی و جراحی میباشد که روش های غیر جراحی شامل:

دارودرمانی:

داروهای ضد درد: مانند ایبوپروفن (Advil ، Motrin IB ) ، ناپروکسن (Aleve ، ) و استامینوفن (Tylenol ، ) را بیمار به طور موقت استفاده می کند تا درد تنگی نخاع کاهش یابد. آنها معمولاً فقط برای مدت زمان کوتاه توصیه می شوند.

داروهای ضد تشنج: دسته ای از داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین (Neurontin) و پرگابالین (Lyrica) برای کاهش درد حاصل از آسیب دیدن اعصاب استفاده می شود.

مواد افیونی: داروهای حاوی کدئین مانند اکسی کدون (اکسی کونتین ، روکسی کدون) و هیدروکدون (نورکو ، ویکودین) میباشند ؛ که  می توانند دردهای کوتاه مدت راکم کنند. برای درمان به مدت طولانی هم ، باید با احتیاط مواد افیونی در نظر گرفته شود. زیرا دارای عوارض جانبی میباشند.

فیزیوتراپی: با انجام تمریناتی مخصوص ممکن است بیمار بتواند قدرت  انعاف پذیری و تعادلش را تا حدودی باز یابد.

تزریق استروئید: می تواند به تسکین برخی از درد ها  کمک بکند. تزریق استروئید برای همه مفید نیست. و تزریق مکرر استروئید می تواند استخوان ها و بافت همبند مجاور را ضعیف کند ، بنابراین فقط چند بار در سال می توانید این تزریق ها را انجام دهید.

روش جراحی :  اگر این درمان ها کمکی نکرده باشند یا به دلیل علائم خود از کار افتاده باشید ، ممکن است جراحی در نظر گرفته شود.

انواع روش جراحی تنگ کانال نخاعی چیست:

لامینکتومی در این روش  قسمت پشتی مهره اسیب دیده را از بین میبرد.

لامینوپلاستی: روش  دیگری که بر روی لایه لامینا یک لولا ایجاد می کنند. وقتی این فرایند رخ می دهد، فضای داخل کانال نخاعی باز می شود. از این روش برای از بین بردن تنگی کانال نخاع در ستون فقرات گردنی استتفاده می شود. با قراردادن فلزی، شکاف موجود در قسمت باز شده ستون فقرات را از بین می برند.

جراحی حداقل تهاجمی: در این روش  جراحی استخوان یا برداشتن لامینا را به شکلی از بین می برند که آسیب به بافت سالم اطراف را کاهش می دهد.

فیوژن: یک روش مفید برای ایجاد ثبات در ستون فقرات و کاهش درد است ، اما عوارضی مانند درد و التهاب را بعد از جراحی ایجاد می کند

ایا میتوان از  تنگی کانال نخاعی پیشگیری کرد؟

منظم ورزش کنید
تمرینات منظم به شما کمک می‌کند تا انعطاف پذیری ستون فقرات خود را حفظ کنید. برخی از ورزش‌ها شامل دوچرخه سواری، شنا و تمرین‌های ورزشی در آب (آب درمانی) برای پیشگیری از این عارضه به شما کمک زیادی خواهد کرد.

وضعیت بدنی مناسب داشته باشید

وضعیت مناسب بدنی باید در هر شرایطی (نشسته، ایستاده، در حال بلند کردن جسم سنگین و یا حتی در زمان خوابیدن) حفظ شود موقعیت مناسب بدنی باعث می‌شود استخوان‌های ستون فقرات شما در بهترین حالت ممکن قرار گرفته باشند و این موضوع باعث پیشگیری از تنگی نخاع می‌شود،.

وزن خود را مدیریت کنید

حفظ وزن شما می‌تواند به عنوان یکی از عوامل پیشگیری از تنگی کانال نخاعی باشد

اگر تنگی کانال نخاعی درمان نشود چه اتفاقی میافتد؟

ممکن است فرد در اثر تنگی کانال نخاعی فلج شود. میلوپاتی (فشرده شدن شدید طناب نخاعی) می‌تواند باعث آسیب دائمی عصبی شود که منجر به درد شدید و از دست دادن عملکرد و حس می‌شود.

ایا تنگی کانال نخاعی باعث بی اختیاری ادرار و مدفوع میشود.؟

نقص عملکرد نوروژنیک مثانه در اثر ضایعه نخاعی مشکلات متعددی را برای بیمار ایجاد می‌ کند. بی ‌اختیاری ادرارو مدفوع، اختلال کلیه، عفونت مجاری ادراری، ایجاد سنگ و مختل شدن روند معمول زندگی تنها چند مورد از عوارض مثانه عصبی است.