فهرشت مطالب
Toggleلگن جزو حیاتی ترین و پیچیده ترین مفصل های بدن انسان میباشد. لگن که نام دیگر آن استخوان لگن یا کمربند لگنی نیز می باشد. ترکیبی از استخوان هایی است که تنه و پاها را به هم وصل کرده، و استخوان تنه را حمایت و متعادل میکند، که شامل روده ها، مثانه و اندام جنسی داخلی است.
ساختمان لگن از استخوان های مفصل ران تشکیل شده است، که در جلو بدن درناحیه شرمگاهی و از پشت بوسیله استخوان خاجی به هم متصل شده اند.
تشریح کامل تر آناتومی لگن به این صورت تعریف میشود که ساختمان لگن یا (pelvis) از بهم پیوستن سه استخوان بوجود آمده است.
دو استخوان مثل هم نیم دایره ای شکل که به طور قرینه روبروی هم اند. وباعث ایجاد یک مفصل بدنی (symphydid pubis) می شوند و یک استخوان که ساکروم نام دارد.
از قرار گرفتن دو استخوان مشابه که بینام یا (innominate bone) نامیده میشوند. (که این استخوان های مشابه از ترکیب سه قسمت اصلی ایلیوم ایسکیوم و پوبیس تشکیل شده اند) و ساکروم در کنار هم حفرهای حلقوی بهنام حفره استابولم ایجاد میشود.
لگن خاصره قسمت مرکزی بدن انسان است که از قسمت پایین به استخوان های ران پا و از قسمت بالا به ستون فقرات متصل میشود. لگن انسان ازیک قسمت استخوانی، حفره لگن، سطح لگن و پرینه تشکیل شده.
پرینه ناحیهای آناتومیکال در لگن است این ناحیه بین رانها قرار دارد و نشاندهنده پائین ترین قسمت دهانه خروجی لگن میباشد.
در پرینه زنان مقعد و ولوو قرار دارد و نقش مهمی در دفع ادرار و مدفوع، مقاربت جنسی و زایمان بر عهده دارد.
علاوه بر این ارگان های گوارشی وادراری، اندام تولید مثلی، عضلات و رگهای بسیاری در داخل لگن قرار دارند. در زنان لگن کانال زایمان را نیز در خود جای داده است.
آناتومی عضلات لگن و استابولوم
روی استخوان های لگن خاصره عضله های مختلفی قرارگرفته. این عضلات سبب حرکات مخصوصی در قسمت ران پاها میشوند. تعدادی از عضله های مهم لگن عبارت است از:
- عضلات گلوتئال (Gluteal muscles)
- عضله ایلیوپسواس
- عضلات کف لگن خاصره
عضلات گلوتئال
اینها را عضله های سرینی هم مینامند. سه عضله هستند. گلوتئوس ماگزیموس یا سرینی بزرگ Gluteus maximus، گلوتئوس مدیوس یا سرینی متوسط Gluteus medius و گلوتئوس مینیموس یا سرینی کوچک Gluteus minimus.
این عضلات در بالا به قسمت پشتی استخوان ها بی نام متصلند. ( به سطح پشتی قسمتی از استخوان بی نام که به آن ایلیوم میگویند). این عضلات بعدا به قسمت پایین و بیرون رفته و به برجستگی تروکانتر بزرگ میچسبد.
این عضلات همان هایی هستند که برجستگی باسن یا کفل را ایجاد میکنند
این عضلات همچنین ران را به سمت درون میچرخانند (وقتی سر پا ایستاده اید و شست های دو پا را به هم نزدیک کرده و پاشنه ها را از هم دور کرده اید در واقع هر دو مفصل ران شما در وضعیت چرخش داخلی قرار گرفته اند).
عضله سرینی بزرگ یا گلوتئوس ماگزیموس سبب میشوند مفصل ران باز شده ( وقتی سر پا ایستاده اید مفصل ران شما باز بوده و وقتی نشسته اید این مفصل خم میشود).
عضله ایلیوپسواس Iliopsoas muscle خود از دو عضله ایلیاک و پسواس تشکیل شده است. عضله پسواس از کناره مهره ها کمری شروع شده و به پایین میاید. عضله ایلیاک هم از سطح داخلی استخوان ایلیاک شروع شده و به سمت پایین میاید.
این دو عضله پس از رسیدن به یکدیگر به تروکانتر کوچک ران میچسبند. وظیفه این عضلات خم کردن و نزدیک کردن قسمت ران پاها میباشد.
عضلات کف لگن خاصره
عضلاتی هستند که به قسمت انتهایی استخوان های لگن چسبیده. عملکرد این عضلات کنترل دفع ادرار و مدفوع است.
حلقه لگن بجز عروق، اعصاب و عضله ها، شامل قسمت های گوارشی و ادراری و تولید مثل نیز هستند.
آناتومی رباط های لگن و استابولوم
استخوان های اندام لگن خاصره بوسیله لیگامان های قوی در کنار هم بصورت کاملا پایدار قرار گرفته و در واقع مهمترین و اصلی ترین عامل در پایداری ساختمان حلقه لگن رباط های هستند که دو استخوان بی نام و ساکروم را در کنار هم حفظ کرده .
مهمترین رباط ها لگن عبارت از :
- رباط بین دو استخوان پوبیس در جلوو در مکانی که در کنار هم قرار گرفته. این لیگامانها باعث میشود دو استخوان پوبیس و به تبع آن دو استخوان بی نام محکم در کنار هم باشند.
- رباط ها بین استخوان ساکروم و ایلیوم که جزئی از استخوان بی نام هستند. این رباط ها که به آنها رباط ساکروایلیاک Sacroilic ligament نیزمیگویند. قویترین رباط های بدن هست. و عامل پایداری حلقه لگن در قسمت پشت میشود. رباط ها ساکروایلیاک در دو لایه درونی و سطحی هستند. مفصل مابین ساکروم و استخوان بی نام پایداری ذاتی ندارد و این لیگامان ها هستند که موجب میشوند. استخوان های دو طرف لگن بطور محکم در سمت پشت ودر کنار استخوان ساکروم یا خاجی بمانند.
- رباط های بین استخوان ساکروم و ایسکیوم که دو رباط به نامهای ساکرواسپاینوس Sacrospinous ligament و ساکروتوبروس Sacrotuberous ligament هستند. رباط اینگوینال که بین خار خاصره فوقانی قدامی و سمفیز پوبیس قرار گرفته است
- رباط ایلیولومبار که بین زائده عرضی در مهره پنجم کمر و ایلیوم و ساکروم قرار گرفته اند.
تفاوت آناتومی لگن در مردان و زنان
اناتومی لگن در زن و مرد با هم تفاوت هایی دارند. وبا توجه به کارکرد و نقش لگن، در زنان آناتومی آن نیز متفاوت تر و پیچیده تر است.
در ادامه در مورد ساختمان لگن، اجزا تشکیل دهنده آن و تفاوت در جنس زن و مرد بیشتر آشنا خواهیم شد.
تفاوت بین لگن زن و مرد بیشتر به عملکرد و سایز بدن مرتبط می باشد.
به طور کلی، استخوان های لگن در آقایان ضخیم تر و سنگین تر هستند و برای حفاظت از ساختار جسمی با وزن سنگین تر و عضلات قوی مرد سازگار تر خواهندبود.
از آنجا که لگن زن برای دوران زایمان سازگار است، پهنای آن از لگن مرد بیشتر بوده، و این فاصله بین ستون فقرات ایلیاک فوقانی را نشان می دهد. در ادامه یکسری از تفاوت های مهم و بارز ساختمان لگن مردان و زنان را معرفی کردیم.
لگن زن تا اندازه ای سبک تر، عریض تر، کوتاهتر(ارتفاع) ولگن مردان بالعکس طول بیشتر و عرض کمتر دارد.
مدخل ورودی لگن در آقایان به شکل قلبی ودر زنان به خاطر آسان شدن روند زایمان بیضی شکل و شبیه سر جنین است.
ظرفیت لگن زنان بیشتر از آقایان میباشد.
فاصله ورودی تا انتهای لگن در خانمها کوتاهتر از آقایون میباشد.
استخوان خاجی یا همان دنبالچه در آقایان برجسته تر و طولانی تر از خانمها است.
بیماری ها لگن انسان
مفصل ران یا هیپ بخشی از لگن خاصره میباشد.
در هر قسمت لگن یک مفصل ران قرار دارد. این مفصل وصل کننده تنه و اندام تحتانی بدن میباشد.
استخوان لگن میتواند دچار بیماری های مختلفی بشود و با توجه به اهمیت این مفصل در بدن، بیماری های آن میتوانند اثرات جبران ناپذیری بر شکل ایستادن و راه رفتن داشته باشد.
بیماری های مختلفی این مفصل را درگیر میکند. با این حال دو بیماری در این مفصل بسیار مهم است. یکی شکستگی های مفصل و دیگری سائیدگی و آرتروز مفصل میباشد.
شکستگی های مفصل ران و لگن در سنین بالا میتواند بدنیال ضربات خفیفی مثل زمین خوردن ایجاد بشود ولی در افراد جوان این شکستگی ها معمولا بر اثر ضربات باشدت بیشتر مثل تصادف اتومبیل یا سقوط از ارتفاعی ایجاد میشود.
این شکستگی ها عوارض جدی تری دارند و در صورتیکه به درستی درمان نشوند میتوانند باعث سائیدگی مفصل ها بشوند.
بعضی از شایع ترین عاملهای درد استخوان لگن و باسن عبارت اند از :
- آرتروز: بارزترین علت درد لگن و باسن، آرتروز و به خصوص استئوآرتریت می باشد.
- شکستگی هایی در استخوان لگن: این شکستگی ها در افراد سالخورده شایع ترند، به ویژه افراد مبتلا به استئوپروز (کمبود تراکم بافت در استخوان ها)
- تاندونیت: بسیاری از تاندون های اطراف لگن وظیفه ی اتصال ماهیچه ها به مفاصل را بر عهده دارند.در صورت استفاده ی بیش از حد و یا شرکت در فعالیت های شدید، این تاندون ها می توانند به راحتی ملتهب شوند.
- فتق: در قسمت کشاله ی ران، میتواند باعث درد درناحیه جلوی ران ها شوند. زنان باردار به علت افزایش فشار بر دیواره ی شکم آن ها، در معرض فتق کشاله ران قرار دارند.
- مشکلات مربوط به زنان و کمر: درد استخوان لگن ممکن است دلایلی مربوط به زنان داشته باشد.
- اندومتریوز (رشد پوشش رحم در محل نامناسب) می تواند باعث حساس و دردناکی ناحیه لگن شود.
- که بعضی از خانم ها آن را درد استخوان لگن می دانند. درد ناشی از کمر و ستون فقرات نیز ممکن است در اطراف باسن و استخوان لگن احساس بشود.
- سیاتیک نیز می تواند در پشت استخوان لگن ایجاد درد کند. البته درد ناشی از سیاتیک ممکن است از ناحیه ی کمر شروع بشود و از پشت باسن به پا ها منتقل شود
چه زمانی برای درد لگن به دکتر برویم؟
این درد یکی از دردهای نسبت شایع و رایج میباشد و از انجایی که اغلب این درد را یک درد زنانه میدانند اما باید به این نکته نیز اشاره کنیم که تعداد مردانی که از درد لگن شکایت میکنند نیز کم نیست.
از دلایل ایجاد این درد میتوان به آسیب های اسکلتی و اعضلانی که هر دو جنس را درگیر میکند اشاره داشت.
کیفیت این درد بیشتر مقطعی یا مداوم و به صورت خفیف یا شدید رخ میدهد. شاید این سوال پیش بیاید که برای درد لگن چه زمانی و به چه دکتری باید مراجعه کنیم؟
با توجه به توضیحات بالا بهترین پزشک در قدم اول پزشک متخصص ارتوپد، همچون دکتر مهدی درزی است و در ادامه این مطلب به این پرسش به طور کامل پاسخ خواهیم داد.
پزشک متخصص ارتوپد با ساختمان استخوان لگن و بافتهای اطراف آن را به خوبی آشنا میباشد.
با انجام آزمایشها و تستهایی به راحتی بیماری شما را تشخیص داده و بهترین روش درمان را برایتان در نظر میگیرد. اگر چنانچه دردی پایدار، شدید، تیرکشنده احساس کردید حتما به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید.
بعضی از بیماری ها مانند سرطان استخوان، انواع عفونتها و کیستها نیز میتوانند باعث ایجاد درد در لگن شوند پس بنابراین درد لگن را جدی بگیرید و هرچه سریعتر برای دریافت مراقبتهای پزشکی اقدام کنید.
انواع درمان درد های لگنی: برای درمان درد استخوان لگن و بازگشت بیمار به فعالیت های روزانه اش راههای مختلفی که ترکیبی از متد های متناسب با الگو زندگی، نیازها و سلامتی شخص است مورد استفاده قرار میگیرد.
دارو درمانی: اگر درد خفیف تا متوسط در لگن خود دارید، داروهای ضد التهابی به بهبودتان کمک می کند. این داروها التهاب را کاهش داده که این امر باعث کاهش درد مفاصل و عضلات می شود.
تزریق: تزریق اپیدورال لگن یا همان مفصل ساکروایلیاک (SI) ممکن است برای تشخیص و درمان درد ناشی از مفصل SI و یا لگن خلفی استفاده شود. مفصل SI یک ناحیه آناتومیک پیچیده است و دقت تزریق اغلب تعیین کننده موفقیت در کاهش درد است.
فیزیوتراپی و کاردرمانی: فیزیوتراپی و کار درمانی به بازیابی حرکات و تسهیل در حرکت همچنین زمان بهبودی کامل بسیار کمک میکند . فیزیوتراپی به طور معمول به عنوان درمان اولیه توصیه می شود، و یا حتی پس از جراحی یا باز کردن آتل و گچ انجام حرکات فیزیوتراپی دامنه حرکت و قدرت استخوان و مفاصل را افزایش می دهد
عمل جراحی: اغلب بیماران مبتلا به درد لگن نیازی به جراحی ندارند. جراحی گزینه آخر برای بیمارانی است که گزینه های غیرجراحی را امتحان کرده اند، ولی هیچ گونه تسکینی بدست نیاوردند . در بیشتر این بیماران، قبل از اینکه جراحی ترمیم یا تعویض مفصل لازم باشد،از درد لگن سالها رنج برده اند. این مورد در بیمارانی شایع تر است که آرتروز دارند و مفصل شان دچار تحلیل شده است.
انواع روش های جراحی درمان لگن
از متداول ترین روش های جراحی برای شکستگی لگن میتوان روشهای زیر را نام برد.
تثبیت داخلی: در این روش پزشک با کمک ابزارهای نگه دارنده ترک خوردگی استخوان را ثابت نگه میدارد.که از این تکنیک اغلب برای شکستگی های داخل حفره مفصل لگن و یا شکستگی های خارج از حفره مفصل لگن که دارای ثبات و بدون جابجایی زیاد است، انجام می شود.
همی آرتروپلاستی: در این روش یک عضو خارجی جایگزین سر استخوان فیمورال میشود. کاربرد این درمان برای کسانی که که دچار شکستگی داخل حفره مفصل لگن هستند میباشد. این نوع از شکستگی اغلب در افرادی مشاهده خواهد شد که قبل از شکستگی به دلیل های مختلف سطح حرکت خود را کاهش داده اند.
تعویض کامل مفصل لگن: این روش جراحی برای تمام بیماری ها استفاده نمیشود و بیشتر برای افرادی کاربرد دارد که که مفاصل آنها تحت آرتروز و یا مواردی این چنینی بسیار ملتهب شده باشد.
چه زمانی نیاز به عمل تعویض مفصل لگن میباشد؟
استئوآرتریت، یکی از شایع ترین دلایل انجام این جراحی می باشد. زیرا، این اختلال باعث محدود شدن دامنه حرکتی فرد می شود به صورتی که حتی فرد قادر به انجام فعالیت های سبک مانند راه رفتن و یا نشستن نیز نخواهد بود. در صورتی که شخص با مصرف دارو و سایر شیوه های درمانی بهبود پیدا نکند احتمالا پزشک جراحی تعویض مفصل لگن را برای شخص پیشنهاد میکند.
آیا این مطلب برای شما کاربردی بود؟
برای رأی دهی روی ستارهها کلیک کنید.
میانگین رضایت کاربران: 3.7 / 5. تعداد رای ها: 3
هیچ رأی ثبت نشده... اولین نفر باشید!
6 دیدگاه دربارهٔ «آناتومی لگن»
در زمان درد و آسیب ناحیه لگن لازم است به چه پزشکی مراجعه کرد؟
درمان مشکلات لگنی توسط متخصص ارتوپد انجام می شود.
اگر موقع بلند شدن یا نشستن قسمت لگن صدا بده مشکل خاصیه؟
در بعضی موارد این صدا دادن امری طبیعی است اما اگر این صدا همراه با درد باشد حتما باید به پزشک متخصص مراجعه شود.
من لگنم درد میکنه باید به پزشک مراجعه کنم؟
بله، احساس درد در ناحیه لگن حتما نیازمند مراجعه به پزشک است، زیرا دردهای مربوط به این ناحیه به تنهایی درمان نشده و حتما نیازمند درمانهای پزشکی است.