نکروز زانو

نکروز زانو (SPONK) چیست؟

همانطور که میدانیم زانو درد به علتهای مختلفی بستگی دارد یکی از این علتهای بسیار شایع درد زانو نکروز زانو میباشد. این ضایعه دردناک وقتی ایجاد میشود که خون به مقدار کافی به سلول های استخوان زانو نمیرسد و این عامل باعث میشود که خون کمتری به سلول های استخوانی ارسال شود و همین امر باعث مرگ بافت استخوان زانو می شود.

که به آن نکروز استخوانی زانو یا Spontaneous Osteonecrosis of the Knee گفته می شود. نکروز استخوانی عموما در زیر صفحه غضروفی رشد پیدا میکند . باعث اسیب دیدن مفصل زانو میشود . و باعث ایجاد التهاب دردناک در مفصل زانو میشود . SPONK بیشتر در یک زانو رخ داده و معمولا کندیل داخلی فمور را درگیر می کند

علل ایجاد نکروز زانو چیست؟

علل اصلی برای این بیماری هنوز به طور مشخصی ذکر نشده است اما عوامل زیر میتوانند احتمال ابتلا یه این عارضه را در فرد افزایش دهند.

آسیب های منیسک و سابقه جراحی و خارج سازی منیسک (مخصوصا ریشه خلفی منیسک داخلی)

آسیب های تروماتیک زانو

پرتو درمانی برای بیماران سرطانی که با تشعشع سروکاردارند، که آسیب عروق خونی و ضعف استخوان ها را موجب می شود.

پوکی استخوان و مصرف داروهای بیس فوسفونات یا دی فوسفونات که در درمان پوکی استخوان کاربرد دارد و مانع از دست رفتن توده استخوانی می شوند؛ اما استفاده طولانی مدت از آنها زمینه بروزنکروز را فراهم می کند.

تجمع چربی در رگ های خونی:وجود چربی در رگ ها می تواند باعث مسدود شدن رگ های خونی شود، در صورتی رگ ها دچار چنین مشکلی شوند در نتیجه خونرسانی به استخوان را کاهش و یا حتی به طور کامل قطع می کند.

علایم نکروز زانو چیست؟

در بسیاری از موارد، مراحل اولیه بیماری نکروز هیچ نوع علائم ظاهری در فرد ایجاد نمی کند. در واقع، با اغاز مرگ سلول های استخوانی، بیماری بدون ایجاد نشانه ظاهری در فرد شکل میگیرد و به مرور زمان پیشرفت می کند.

اما با پیشرفت بیماری ممکن است علایم زیر درشخص ظاهر میشوند اولین علامت استئونکروز زانو، ایجاد درد در بخش درونی زانو است. درد ممکن است به شکل اتفاقی  ایجاد شود یا توسط برخی عوامل و فعالیت‌ها تحریک بشود. گاهی نیز این دردها در هنگام آسیب زانو خود را نشان می‌دهند. با پیشرفت نکروز زانو، به تدریج درد درآن ناحیه نیز بیشترمیشود و ایستادن بر روی زانو و انداختن وزن بر روی آن سخت‌تر می‌شود. در این حالت حرکت زانو نیز همراه با درد است.

سایر علائم استئونکروز زانو شامل موارد زیر است:

درد در زانو حتی در هنگام استراحت

کاهش بازه‌ی حرکتی زانو

تورم در بخش داخلی یا مقابل زانو

حساسیت زانو یا بافت‌های اطراف آن به لمس

محدودشدن بازه‌ی حرکت زانو

تشخیص نکروز زانو چگونه است؟

رادیوگرافی: رادیوگرافی در نماهای AP و lateral زانو ممکن است توسط پزشک درخواست شود. در مراحل پیشرفته بیماری تغییرات استخوانی در رادیوگرافی قابل مشاهده است اما در مراحل ابتدایی رادیوگرافی معمولا طبیعی می باشد.

MRI: بهترین روش تشخیصی برای نکروز استخوانی زانو می باشد و معمولا بعد از روش رادیوگرافی استفاده می شود. تغییرات در مراحل ابتدایی بیماری نیز در MRI قابل مشاهده می باشد.

درمان نکروز زانو چگونه است؟

تکنیک های  غیرجراحی و غیرتهاجمی موقعی  به کار می‌روند که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود و ناحیه آسیب‌دیده بخش کوچکی از بافت باشد. در این حالت روش‌های درمان به کار رفته شامل موارد زیر هستند:

استفاده از داروها: داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و می‌توانند باعث شود که درد و ورم زانو کم شود .

کاهش وزن وارد بر زانو: برای این کار استفاده از آتل‌ها یا ابزار ویژه‌ای که نیروی وارده بر زانو را کم میکند  توصیه می‌شود.

ورزش: این روش‌ها برای تقویت عضلات ران و متصل به زانو به کار می‌روند. تقویت این عضلات می‌تواند نیروی وارد شده زانو را کاهش دهد.

دوری از فعالیت‌های خاص: معمولا به افراد توصیه می‌شود که از برخی فعالیت‌ها که باعث درد زانو می‌شود اجتناب کند.

انواع نکروز زانو؟

نکروز زانو به سه نوع تقسیم میشود.

نکروز بی دلیل بیشترین نوع نکروز زانو میباشد و در بین زنان بالای 60 سال بسیار دیده میشود. این عارضه فقط یکی از زانو ها را درگیر میکند.

پزشکان معتقدند که علت این مشکل شکستگی های کوچک در استخوان های ضعیف زانو میباشد. و چون این شکستگسی ها موجب تجمع مایع  در مغز استخوان میشود به این ترتیب خون رسانی به سلول های استخوانی دچار اختلال میشود.

نکروز ثانویه این نوع در زنان زیر 45 سال مشاهده میشود و هر دو زانو درگیر میشود. علت ایجاد این نوع از نکروز بیشتر بیماریهایی از قبیل لوپوس یا کم خونی داسی شکل میباشد.

نکروز بعد از جراحی ارتروسکوپی: این نوع نیز شایع است و در بین افرادی گه به علت ترمیم پارگی مینیسک تحت جراحی قرار گرفتند رخ میدهد .

فیزیوتراپی نکروز زانو؟

تحقیقات نشان می‌دهدکه تحریک الکتریکی استخوان‌زایی(استئوژنز) و رگ‌زایی (نئوواسکولاریزاسیون) را افزایش می‌دهد و بازجذب استخوانی را بهبود میبخشد. تحریک الکتریکی به سه روش زیر انجام می‌شود:

تحریک غیرتهاجمی پالسی با میدان الکترومغناطیس

تحریک محل نکروز با جریان مستقیم از طریق گذاشتن الکترود در زمان کاهش فشار مرکزی

تحریک غیرتهاجمی با جریان مستقیم توسط تزویج خازنی پس از کاهش فشار مرکزی

تحریک الکتریکی هنوز درمانی تجربی برای درمان سیاه شدن سر استخوان ران محسوب می‌شود. از این رو باید مطالعات بیشتری برای تعیین دوز مناسب، روش و زمان‌بندی درمان انجام بگیرد.

آرتروپلاستی و تعویض کامل یا جزئی مفصل زانو:

تکنیک این روش معمولا در افراد دارای سن بالا و زمانی توسط پزشک توصیه می‌شود که بیماری گستردگی بیشتری داشته و پیشرفت کرده باشد، غضروف مفصلی سطحی از بین رفته است و فرد به آرتروز پیشرفته دچار شده است. در این شرایط قسمتی و یا کل مفصل زانو با ایمپلنت‌های مصنوعی جایگزین می‌شود.

پیشرفت بیماری نکروز زانو؟

پیشرفت این بیماری با توجه به علایم و نشانه ها و گرفتن تست های تصویر برداری به چهار مرحله تقسیم میشود.

مرحله I. علایم نکروز زانو این مرحله بسیار شدید بوده و به مدت شش تا هشت هفته ادامه می یابد و بعد از آن ازبین میرود

مرحلهII. معمولا چند ماهی طول زمان میبرد تا بیماری وارد این مرحله شود. در این مرحله علائمی از صاف شدن لبه های استخوان فمور در تست تصویر برداردیده مشاهده می شود. در این مرحله، سی تی اسکن جهت سنجش میزان درگیری زانو توصیه می شود

مرحله III (سه تا شش ماه بعد از شروع بیماری): در این مرحله، غضروف پوشش دهنده استخوان تحلیل می رود و استخوان می میرد، که معمولا درمان جراحی از سوی پزشک تجویز خواهد شد.

مرحله IIII. در این مرحله استخوان از بین رفته  و با تخریب غضروف آرتیکولار، احتمال ساییده شدن مفصل در زانو افزایش می یابد. در نهایت شاهد بروز استئوآرتریت خواهیم بود که نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو می باشد

در چه صورت تنها راه درمان نکروز زانو جراحی است؟

متاسفانه درمان های دارویی و غیر جراحی در مورد نکروز ثانویه زانو چندان اثر بخش نیست  و در نهایت این بیماران به جراحی روی میاورند. بیمارانی که دچار استئونکروز در قسمت تحمل کننده وزن مفصل زانو با ناحیه وسیعی از درگیری می شوند، در نهایت به جراحی نیاز دارند.