تعویض مفصل مچ پا

مفصل مچ پا از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان درست شده است.

در بالا استخوان های تیبیا (درشت نی) و فیبولا (نازک نی) قرار گرفته اند.

پایین ترین قسمت استخوان درشت نی در سمت داخل قوزک داخلی و پایین ترین قسمت استخوان نازک نی در سمت خارجی قوزک خارجی است.

در زیر این دو استخوان و در بین دو قوزک داخلی و خارجی استخوان قاپ یا تالوس قرار گرفته است.

استخوان تالوس در زیر دو استخوان ساق فقط در حول یک محور میچرخد بطوریکه نتیجه آن بالا و پایین رفتن کف پا است.

استخوان های مچ پا به توسط رباط های قوی و محکمی در کنار هم قرار گرفته و پایدار میمانند.

تاندون های مختلفی از اطراف مچ پا عبور میکند که قویترین آنها تاندون یا زردپی آشیل است.

تاندون آشیل عضلات پشت ساق را به استخوان پاشنه که در زیر استخوان تالوس قرار دارد متصل میکند.

سطح بالایی استخوان تالوس و سطح زیرین استخوان های درشت نی و نازک نی پوششی به نام غضروف دارد.

غضروف لایه ای سفید رنگ و صاف، با قوام لاستیکی و قابل ارتجاع است که موجب میشود استخوان های تشکیل دهنده مفصل راحت تر در کنار هم حرکت کرده و اصطکاک کمتری داشته باشد.

ساختمان مفصل مچ پا

مفصل مچ پا شامل استخوان ها، مفاصل، تاندون ها، عضلات، اعصاب و رگ ها می باشد و دارای حرکاتی به سمت بالا و پایین می باشد که باعث می شود ما بتوانیم روی پنجه یا پاشنه پا راه برویم.

مفصل مچ پا دارای یک سری غضروف های مفصلی هم می باشد که سبب می شوند حرکات در مفصل مچ پا راحت تر انجام شوند.

در ضمن یک سری تاندون ها و رباط هایی هم به مفصل مچ پا متصل شده اند که باعث استحکام بخشیدن به مچ پا می شوند.

گاهی اوقات برخی شکستگی ها یا ضربات در مچ پا آنقدر شدید هستند که نیاز به جراحی تعویض مفصل مچ پا می باشد که این جراحی معمولا آخرین گزینه انتخابی برای جراح ارتوپد می باشد.

سطح مفصل مچ پا با یک لایه غضروفی نرم پوشانده شده که ممکن است این لایه به دلیل مشکلاتی دچار فرسودگی شود در نتیجه منجر به مالیده شدن انتهای استخوان ها به هم و ایجاد درد شود.

مهمترین دلایل تعویض مفصل مچ پا

اگر بنا به دلایل مختلف مفصل مچ پا به طور کامل تخریب شود این محدوده بسیار دردناک شده و تکان دادن پا عملاً برای افراد غیر ممکن می شود.

در چنین شرایطی متخصصان به واسطه انجام جراحی اقدام به تعویض مفصل مچ پا کرده که اصطلاحا به آن آرتروپلاستی مچ پا هم گفته می گویند.

شایعترین علت انجام تعویض مفصل مچ پا، آرتروز یا ساییدگی مفصل مچ است.

این ساییدگی موجب درد و محدودیت و تورم مچ پا شده و راه رفتن بیمار را با مشکل مواجه می کند.

تعویض این مفصل خراب شده با یک مفصل مصنوعی می تواند تا حدود زیادی درد بیمار را کاهش دهند.

انجام عمل جراحی تعویض مفصل مچ پا به اندازه جراحی های تعویض مفاصل ران یا تعویض مفصل زانو متداول نیست.

عمر مفاصل مصنوعی مچ پا احتمالا کمتر از مفاصل مصنوعی ران و زانو است و عمل جراحی می تواند با عوارض احتمالی بیشتری همراه باشند.

البته در سال های اخیر با پیشرفت تکنیک های جراحی و استفاده از مفاصل مصنوعی بهتر نتایج جراحی تعویض مفصل مچ پا در حال پیشرفت و بهتر شدن است.

شاید برایتان جالب باشد بدانید که مفصل مچ پا از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان تشکیل می شود در این محدوده استخوان‌ ها، مفاصل، تاندون‌ ها، عضلات و اعصاب و رگ‌ های زیادی وجود دارد که سبب حرکت آسان پا می شوند.

گاهی اوقات آسیب‌ هایی از جمله شکستگی یا ضربات شدیدی که به مچ پا وارد می شود باعث از بین رفتن سلامت و عملکرد طبیعی مفصل مچ پا شده و نیاز است که برای بهبود این محدوده اقدامات درمانی انجام شود.

مفصل مچ پا به واسطه یک لایه غضروفی بسیار نرم و منعطف پوشانده می شود.

زمانی که این لایه دچار فرسودگی می شود انتهای استخوان‌ ها به یکدیگر سایش داشته و سبب ایجاد دردهای بسیار زیاد در این محدوده خواهد شد.

زمانی که مفصل مچ پا از بین می‌ رود متخصصان با راهکارهای مختلف سعی در بهبود آسیب پیش آمده دارند.

در مواردی تنها راه درمان تعویض مفصل مچ پا است که باعث عملکرد بهتر پا شده و هرگونه محدودیت حرکتی برطرف می شود.

با این حال می‌ توان گفت که مهمترین دلیل تعویض مفصل مچ پا از بین رفتن این بخش مهم است.

اگر پزشک متوجه شود که دیگر شرایط برای ترمیم آن وجود ندارد تعویض کامل مفصل را انجام داده تا افراد بتوانند از سیستم حرکتی بدن بدون اختلال استفاده نمایند.

دلایل ایجاد آرتروز در مچ پا

یکی از دلایل مهم برای تعویض مفصل مچ پا ایجاد آرتروز در این محدود است.

متخصصان معتقدند که اگر مفصل مچ پا دچار فرسودگی شدید شود باید تعویض مفصل انجام شود در غیر این صورت آسیب‌ های وسیع‌ تری در بخش‌ های استخوانی اتفاق می افتد، اما عمدتاً آرتروز در پی کاهش خونرسانی به مچ پا اتفاق می‌ افتد.

ممکن است افراد در پی ابتلا به تومور در مچ پا چنین آسیبی را تجربه کرده و البته آرتروز در شمار بیماری‌ های مخرب قرار می‌ گیرد.

سابقه انجام جراحی در مچ پا و هرگونه ناهنجاری که باعث ایجاد آرتروز شود می‌ تواند سلامت این مفصل مهم را به خطر انداخته و فرد را وارد پروسه‌ های درمانی طولانی می‌ کند.

متخصصان ابتلا به بیماری‌ هایی همچون روماتیسم مفصلی را عاملی برای آرتروز مچ پا می‌ دانند.

شکستگی بر اثر فشارهای بیش از حد می‌ تواند به چنین مسئله‌ ای ختم شود و عموماً افراد میانسال با وجود پوکی استخوان بیش از دیگران در معرض آرتروز مچ پا قرار می‌ گیرند.

آرتروز مچ پا نوعی بیماری پیشرونده و دردآور است و مهم است که سریعاً برای درمان آن اقدام کنید، اغلب متخصصان با توجه به میزان آسیب، تعویض مفصل مچ پا را روش درمانی مناسبی می‌ دانند که در اغلب موارد با نتایج خوبی همراه است، در این زمینه متخصصان می‌ توانند بهترین تصمیم گیری را برای بیماران داشته باشند.

آرتروز مچ پا ممکن است به علل مختلفی ایجاد شود که برخی از این از این دلایل عبارتند از:

•  بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی
• شکستگی ها در اثر وارد شدن فشار بیش از حد به مچ پا به خصوص در سالمندان مبتلا به پوکی استخوان
• فرسودگی مفصل مچ پا
• ناهنجاری های مچ پا هم می تواند فرد را مستعد آرتروز مچ پا کنند.
• وجود تومور در مچ پا
• سابقه جراحی مچ پا
• کاهش خون رسانی به مچ پا

جراحی تعویض مفصل مچ پا

زمانی که صحبت از تعویض مفصل مچ پا می شود افراد با این نگرانی مواجه هستند که آیا این عمل آنها را به نتیجه مناسب می‌ رساند یا خیر.

قبل از هر چیز مهم است بدانید که با وجود آسیب دیدگی در مفصل مچ پا قطعاً پزشکان راه‌ های درمانی مختلفی را انجام می‌ دهند و اگر به نتیجه مناسب دست پیدا نکنند آخرین راه انجام جراحی و تعویض مفصل مچ پا است.

برای انجام این جراحی متخصصان قسمتی از پایین استخوان تیبیا و قسمت بالایی استخوان تالوس را بریده و از بدن خارج می‌ کنند.

در این قسمت‌ ها از مفصل مصنوعی استفاده می شود که عملکرد هر دو استخوان را آسان‌ تر کرده و درد پیش آمده به طور کامل بهبود می‌ یابد.

در طی انجام جراحی مفصل مچ پا متخصصان برای اتصال اجزای فلزی مفصل به قسمت‌ های استخوانی از روش‌ های مختلفی استفاده می کنند.

در روش اول متخصصان برای اتصال اجزای مفصل مصنوعی به استخوان از چسب مخصوصی استفاده می‌ کنند که با نام سیمان استخوان مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

در روش دیگر ضمن استفاده از مفاصل غیر سیمانی در سطح فلز خلل و فرج بسیار ریزی وجود دارد که به مرور زمان استخوان‌ ها در تماس با آن رشد کرده و به داخل حفره‌ ها نفوذ می‌ کنند، در چنین شرایطی اتصال محکمی بین فلز و استخوان به وجود می‌ آید.

مراقبت‌ های بعد از تعویض مفصل مچ پا

اگر متخصصان تعویض مفصل مچ پا را راه حل درمانی مناسبی بدانند از افراد می‌ خواهند که بعد از جراحی تمامی نکاتی که از طرف پزشک به آنها اعلام می شود را به درستی انجام داده تا عملکرد بسیار خوبی را از مفصل جایگزین دریافت کنند.

بیمار بعد از عمل 1 الی 2 روز در بیمارستان بستری شده تا وضعیت او به صورت دقیق کنترل شود.

درد حاصل از عمل نیز با استفاده از داروهای تجویزی کنترل می‌شود، برای ثابت نگه‌داشتن مچ نیز از آتل یا اسپلینت استفاده می‌شود.

ناگفته نماند که برای جلوگیری از تجمع خونابه در مفصل مچ پا، یک لوله داخل آن جای‌گذاری می‌شود.

لوله خون اضافه را به بیرون هدایت خواهد کرد و پس از 1 یا 2 روز بعد از عمل برداشته می‌شود.

معمولا ۴۸ ساعت بعد از جراحی تعویض مفصل پا افراد موظف به ماندن در بیمارستان هستند تا مراقبت‌ های تکمیلی در این زمان انجام شده و وضعیت بدن به حالت نرمال خواهد رسید.

تا چند روز بعد از جراحی مچ پا باید توسط انواع پانسمان و یک اسپلینت مچ پا ثابت نگه داشته شود.

بهبود زخم‌ ها تنها زمانی محقق می شود که شما به طور مرتب پانسمان را تعویض کرده و فرصتی برای عفونت زخم‌ ها باقی نگذارید.

اگر متوجه خونریزی در مچ پا میشوید این فرایند طبیعی است اما مهم است که حتماً پانسمان را به طور مرتب تعویض کرده و نباید خون خارج شده در این محدوده باقی بماند.

هنگام نشستن یا خوابیدن حتماً یک بالشت را زیر مچ پا قرار دهید و در صورت وجود درد و تورم می‌ توانید از کیسه یخ استفاده کنید.

حدوداً ۱ تا ۲ ماه بعد از جراحی تعویض مفصل مچ پا استفاده از واکر یا چوب زیر بغل برای افراد الزامی است و نباید فشار بدن را مستقیماً بر مچ پای آسیب دیده قرار داد.

از طرفی متخصصان انجام فیزیوتراپی را به طور پیوسته برای بیماران الزامی دانسته و معتقدند که به با این کار می‌ توان دامنه حرکتی مچ پا را مانند سابق تقویت کرد.

روش‌های جایگزین آرتروپلاستی مچ پا

تعویض مفصل مچ پا یک روش درمانی موثر است ولی بسته به نوع و شدت مشکل، روش‌های جایگزین دیگری هم وجود دارند که می‌توانند به کمک بیمار بیایند و به کاهش علائم او کمک کنند. بعضی از این روش‌های جایگزین عبارتند از:

دارودرمانی

استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش التهاب و درد در مفصل مچ پا در بعضی شرایط میتواند مفید باشد.

این داروها می‌توانند به طور موقت علائم را کاهش دهند و به بیمار کمک کنند تا فعالیت‌های روزانه خود را ادامه دهد.

تزریق کورتون

با انجام تزریق استروئیدها به داخل مفصل مچ پا می‌توان التهاب را به سرعت کاهش داد و درد را تسکین داد.

این روش معمولاً برای بیماران با آرتروز شدید یا التهاب مزمن مفصل مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند تاثیر موقت اما زیادی داشته باشد.

فیزیوتراپی

با انجام تمرینات فیزیوتراپی می‌توان عضلات اطراف مچ پا را تقویت کرد و دامنه حرکتی بهبود و کاهش درد کمک کنند.

فیزیوتراپ ها از روش های مختلفی مانند تمرینات مقاومتی و کششی برای بهبود عملکرد مفصل استفاده می‌کنند.

استفاده از تجهیزات کمکی

استفاده از کفش‌های ارتوپدی و مچ بندها به توزیع بهتر وزن بدن و کاهش فشار بر مچ پا بسیار کمک می کند.

این تجهیزات می‌توانند از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کرده و راحتی بیشتری در حرکت فراهم کنند.

آرتروسکوپی

یکی از روش های جراحی کم‌تهاجمی آرتروسکوپی است که از طریق آن پزشک به داخل مفصل مچ پا دسترسی پیدا کرده و بافت‌های آسیب‌دیده را می تواند پاکسازی کند.

این روش می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود عملکرد مفصل بدون نیاز به جراحی باز کمک کند.

تزریق مایع سینوویال

با تزریق مایع سینوویال مصنوعی به داخل مفصل مچ پا روان‌کنندگی مفصل افزایش پیدا کرده و درد کاهش پیدا می کند.

این روش بحصوص برای بیمارانی که به داروهای خوراکی پاسخ مناسبی ندارند، مفید است.

تغییر روش زندگی

کاهش وزن، انجام فعالیت های سبک مثل شنا یا دوچرخه‌سواری، و تصحیح رژیم غذایی می‌تواند به کاهش فشار بر مچ پا کمک کند.

با انجام این تغییرات می‌توان به عنوان مکملی برای روش‌های درمانی دیگر عمل کرد و به بهبود کلی وضعیت مفصل کمک می کند.

درمان‌های تکمیلی

امکان دارد بعضی از بیماران با استفاده ار درمان های ترکیبی همچون طب سورنی، ماساژ درمانی و مصرف مکمل‌های غذایی بهره‌مند شوند.

این روش‌ می‌تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل خیلی کمک کند.

عوارض شایع تعویض مفصل مچ پا

مانند هر جراحی دیگری، تعویض مفصل مچ پا امکان دارد مشکلات و عوارضی داشته باشد.

هرچندکه این جراحی معمولاً کم خطر و بسیاری از بیماران با موفقیت خوب می شوند اما لازم می باشد که بیماران از عوارض احتمالی آن آگاه باشند. برخی از این عوارض شامل موارد زیر هستند:

عفونت

در پی انجام جراحی تعویض مفصل مچ پا ممکن است مشکلاتی از جمله عفونت اتفاق بیفتد.

یکی از خطرات جدی هر نوع جراحی عفونت است. عفونت ممکن است در محل جراحی یا در مفصل جدید رخ دهد.

احتمال بروز عفونت پس از تعویض مفصل مچ پا حدود ۴-۲ درصد است.

این احتمال کمی بیشتر از احتمال عفونت در مفاصل مصنوعی زانو یا ران است.

میکروب ممکن است در حین جراحی وارد محل عمل شود یا ممکن است بعد از آن از یک کانون عفونی دیگر در بدن و از طریق انتشار از راه خون به محل برسد.

احتمال عفونت در مفاصل مصنوعی وجود دارد اما این عارضه تنها زمانی اتفاق می‌ افتد که در حین جراحی و حتی بعد از آن فرد در معرض میکروب قرار گرفته و در محیط یا در سطح تمامی ابزارهایی که استفاده می شود عامل عفونت وجود داشته باشد.

متخصصان برای پیشگیری از این عارضه قبل از جراحی و بعد از آن مصرف آنتی بیوتیک را الزامی می‌ دانند.

معتقدند که اگر عفونت در محل جراحی اتفاق بیفتد ممکن است عمل را با شکست مواجه کرده و نتیجه‌ ای که باید از این جراحی‌ ها حاصل نمی شود.

عفونت ممکن است چند هفته و یا گاهی چند سال بعد از انجام جراحی ایجاد شود.

علائم عفونت بصورت تورم، قرمزی، گرما و درد در ناحیه جراحی است.

لق شدن پروتز

نکته دیگر این است که تمامی مفاصل مصنوعی در نهایت لق می شوند و ممکن است باعث شل شدن اتصال بین مفصل مصنوعی و استخوان‌ ها شود.

این اتفاق به علت شل شدن اتصال بین مفصل مصنوعی و استخوان به علت جذب شدن استخوان در محل اتصال است.

قطعاً در این شرایط عملکرد مچ پا مختل شده و فشار مضاعفی به زانو و ران پا وارد می شود.

احتمال لق شدن مفاصل مصنوعی در افراد جوان و البته چاق بیشتر است به همین دلیل متخصصان مراقبت‌ های بعد از کارگذاری مفصل را دائماً به افراد گوشزد می‌ کنند تا مبادا در کوتاه مدت با لق شدن یا شل شدن مفصل پا مواجه شوند.

اختلال دیگری که ممکن است در طی انجام جراحی مفصل مچ پا اتفاق بیفتد، آسیب‌ های مربوط به عروق است که البته آسیب به اعصاب مجاور دور از انتظار نیست.

مهم است که جراحی در شرایط ایمن و توسط متخصصان برتر انجام شود تا مبادا افراد با آسیب‌ های عروقی و عصبی مواجه شوند.

این مسئله باعث خونریزی در این محدوده شده و حتی ممکن است از کار افتادن عصب‌ ها اختلالات حرکتی را به همراه آورد.

لخته شدن خون

بعد از جراحی تعویض مفصل مچ پا خطر تشکیل لخته‌های خونی در وریدهای عمقی پا (ترومبوز) افزایش می‌یابد.

این لخته‌ها می‌توانند به عروق مهم بدن مانند شریان ریه رفته و منجر به آمبولی ریوی شوند که بسیار خطرناک است.

آسیب عصب یا عروق

در برخی موارد نادر عصب‌ها یا عروق خونی در حین جراحی آسیب دیده و ممکن است منجر به بی‌حسی، سوزش یا خونریزی غیرطبیعی شود.

این آسیب‌ها می‌توانند نیاز به درمان‌های اضافی یا جراحی مجدد داشته باشند.

درد مزمن

در بعضی از بیماران ممکن است پس از تعویض مفصل مچ پا درد مزمن مچ ادامه پیدا کند. این درد ممکن است به علت عواملی مانند عفونت یا لق شدن پروتز ایجاد شود.

خشکی حرکت

بعد از جراحی بعضی از بیماران ممکن است همچنان محدودیت حرکتی مفصل داشته باشند. این مشکل معمولاً با تمرینات فیزیوتراپی بهبود می‌یابد.

زخم‌ پوست

ایجاد فشار غیرطبیعی بر روی پوست و بافت‌های نرم اطراف مفصل تعویض شده می‌تواند منجر به زخم‌های پوستی شود که نیاز به درمان‌ دارند.